Nhân Hội nghị Phát triển kinh tế miền Trung diễn ra ngày 20/8/2019, Hiệp hội Các nhà Đầu tư tài chính Việt Nam ( VAFI ) Đề xuất giải pháp : Ưu tiên xây dựng hệ thống Cảng biển nước sâu Miền Trung và ĐBSCL là các cảng có nhà điều hành có tiềm lực tài chính mạnh, có khả năng khai thác các tàu có tải trọng trên 100.000 DWT, có năng lực tổ chức các tuyến tàu container kết nối thẳng với các vùng kinh tế lớn trên thế giới .
1/ Tại sao VAFI có đề xuất này ? Tại sao các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên, Đồng bằng Sông Cửu Long còn nghèo hơn các tỉnh, thành phố gần các khu cảng lớn như Hải Phòng, Sài Gòn, Vũng Tàu ?
– Nhiều năm qua, Đảng & Nhà nước có nhiều chính sách & ngân sách dành cho phát triển kinh tế xã hội tại các tỉnh Miền Trung, Tây Nguyên, ĐBSCL . Hạ tầng kinh tế, xã hội, văn hóa, y tế, giáo dục & đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện và thay đổi rõ rệt so với trước kia ;
– Tuy nhiên các tình Miền Trung, Tây Nguyên, ĐBSCL “ vẫn nghèo hơn” các tỉnh, thành phố gần các khu cảng biển lớn . Tại sao lại như vậy ?
+ Do vị trí địa lý không tự nhiên tạo cảng biển nước sâu ;
+ Công nghiệp chậm phát triển ;
– Tại sao công nghiệp chậm phát triển
+ Với nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp, nhất là lĩnh vực sản xuất hàng xuất khẩu, lựa chọn nhà máy sản xuất gần các cảng biển lớn luôn là ưu tiên số 1 vì chi phí logistic thấp, còn nếu chọn miền trung và ĐBSCL thì chi phí logistic rất cao, thời gian vận chuyển hàng hóa, vật tư kéo dài làm cho giá vốn hàng tồn kho tăng cao.
– Để kinh tế Miền Trung, Tây Nguyên, ĐBSCL nhanh chóng tiến kịp các tỉnh thành phố gần các khu cảng biển lớn như Hải Phòng, Sài Gòn, Vũng Tàu thì nhà nước cần chính sách ưu tiên phát triển hệ thống cảng nước sâu miền Trung, ĐBSCL. Khi đã có khu cảng hiện đại, các nhà đầu tư sẽ đổ xô tới đầu tư.
2/ Bài học thành công từ xây dựng Cảng Biển nước sâu Lạch Huyện :
– Nếu không có Cảng nước sâu Lạch Huyện thì bây giờ khu Cảng Hải Phòng đã quá tải, cước phí bốc xếp tăng cao và quan trọng là hàng ngàn dự án đầu tư mới triển khai ở khu vực phía Bắc trong các năm qua sẽ không xuất hiện. Không có nhà đầu tư nào dại dột bỏ vốn vào địa bàn ách tắc giao thông, chi phí vận chuyển lên cao ;
– Cảng nước sâu Lạch Huyện ra đời đã mở ra những tuyến tầu xuyên đại dương, thu hút tàu trên 100.000 DWT , giúp cộng đồng doanh nghiệp phía Bắc có chi phí logistic thấp hơn so với trước kia, thời gian vận chuyển hàng hóa nhanh hơn, nhất là các thuyền xuyên Thái Bình Dương .
– Phải nói rằng chủ trương xây dựng cảng Lạch Huyện của Đảng và Nhà nước là hết sức đúng đắng, nhà nước chỉ bỏ ra 1 tỷ USD nhưng thu được lợi ích vô cùng to lớn.
– Bài học xây cảng nước sâu Lạch Huyện cần được nhân rộng cho việc xây dựng hệ thống cảng biển nước sau các tỉnh Miền Trung & ĐBSCL.
3/ Cần thu hút Đối tác chiến lược tham gia xây dựng cảng biển nước sâu :
– Hiểu thế nào về Nhà đầu tư chiến lược tham gia cảng biển nước sâu :
+ Phải là nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mạnh, lo đủ vốn để xây cảng. Nhưng yếu tố này chưa đủ ;
+ Phải tạo được nguồn hàng lớn, đủ để hình thành các tuyến tầu container ;
+ Hoặc là các hãng tàu đa quốc gia, đủ khả năng hình thành các tuyến tàu container kết nối với các trung tâm hàng hải của thế giới .
– Quy Nhơn, Đà Nẵng cũng là cảng biển nước sâu, tàu 50.000 DWT có thể vào được nhưng hàng container còn ít và chưa thực sự mở được các tuyến tàu kết nối trực tiếp với quốc tế , tại sao ?
– Tổng công ty hàng hải VN là DNNN rất yếu kém, kém về tài chính và về quản trị doanh nghiệp . Cứ như tình hình hiện nay thì rất khó khăn trong vai trò là nhà đầu tư chiến lược để hình thành cảng biển nước sâu.
– Khi cảng biển nước sâu mà không tổ chức thường xuyên các tuyến tàu container quốc tế thì kinh tế địa phương còn chậm phát triển. Nhà đầu tư không thể phó thác số phận cho các nhà điều hành cảng biển yếu kém năng lực.
4/ Kinh nghiệm của UBND tỉnh Quảng Ngãi :
– Những năm qua Quảng Ngãi đã thu hút được một số nhà đầu tư lớn như trong lĩnh vực Dầu Khí, Sắt thép…nhưng vẫn còn trăn trở khi Cảng nước sâu Dung Quất chưa tổ chức được các tuyển tàu container trong nước và quốc tế. Chi phí logistic còn cao, thời gian vận chuyển hàng hóa còn dài . Doanh nghiệp đến với Quảng Ngãi còn khiêm tốn.
– Gần đây , Quãng Ngãi đã thu hút được Tập Đoàn Hòa Phát tới đầu tư hàng tỷ đô la, tạo đột phát cho kinh tế địa phương phát triển , bên cạnh đó Quảng Ngãi đã sáng suốt lựa chọn Tập đoàn Hòa Phát là nhà đầu tư trực tiếp xây dựng và vận hành Bến cảng tổng hợp- container Hòa Phát Dung Quất.
– Khi khu liên hợp thép Hòa Phát Dung Quất đi vào hoạt động, sẽ có hàng triệu tấn hàng hóa được vận chuyển bằng tàu container , từ lợi thế này mà Tập đoàn Hòa Phát dễ dàng thu hút được các hãng tàu container vào khai thác và như vậy các doanh nghiệp hoạt động tại Quảng Ngãi và các tỉnh lân cận sẽ có điều kiện vận chuyển hàng hóa bằng tàu container.
5/ Hệ thống cảng biển nước sâu Miền Trung & ĐBSCL nên được xây dựng và vận hành như thế nào ?
* Dự án cảng biển nước sâu Trần Đề :
– Hiện nay Bộ Giao thông đang triển khai nghiên cứu Dự án Cảng nước sâu Trần Đề. Nếu Trần Đề đủ điều kiện để xây dựng 1 cảng nước sâu cho tàu trên 100.000 DWT thì VAFI hoàn toàn ủng hộ dù cho nhà nước có phải bỏ ra vài tỷ đô la cho xây dựng cơ sở hạ tầng.
– Nhưng phải sáng suốt lựa chọn nhà đầu tư khai thác cảng, nên chọn các hãng tầu đa quốc gia lớn đang khai thác mạng lưới tuyến tầu container quốc tế.
– Với khối lượng hàng xuất nhập khẩu lớn như hiện nay thì khi cảng Trần Đề được xây dựng, sẽ dễ dàng hình thành ngay các tuyến tàu container quốc tế và khi đó chắc chắn rằng vốn đầu tư sẽ đổ mạnh vào khu vực đồng bằng sông cửu long. Khi đó chúng ta không cần phải kêu gọi đầu tư nhiều mà hàng ngàn nhà đầu tư sẽ đổ xô đến .
* Xây dựng hệ thống cảng container miền trung liên kết với nhau :
+ Hệ thống này gồm các cảng : Qui Nhơn, Dung Quất, Liên Chiểu, Quảng Trị, Nghi Sơn . Để các cảng này thực sự mở được các tuyến tàu container chạy trong nước và quốc tế thì nhà vận hành cảng phải là nhà đầu tư có uy tín;
+ Để cảng Quy nhơn, Đà nẵng thực sự đổi mới thì Chính phủ nên bán đấu giá 51% cổ phần nhà nước tại công ty cổ phần cảng Qui Nhơn và Đà Năng cho các hãng tàu nước ngoài đang có kinh nghiệm khai thác tại VN với điều kiện họ phải thường xuyên tổ chức được các tuyến tàu container quốc tế. Năng lực yếu kém của TCT hàng hải đang cản trở kinh tế vùng chậm phát triển.
* Với cảng Liên Chiểu cũng nên lựa chọn đấu thầu quốc tế công khai với điều kiện nhà đầu tư phải cam kết mở được các tuyến tàu container quốc tế….
* Khi các cảng miền Trung nói trên thực sự trở thành cảng nước sâu và có các tuyến tàu container quốc tế được đưa vào khai thác thường xuyên, VAFI tin rằng kinh tế miền trung sẽ cất cánh và cơ cấu kinh tế các tỉnh sẽ nhanh chóng chuyển dịch để trở thành các tỉnh công nghiệp. Chỉ vươn lên trở thành tỉnh công nghiệp như Đồng Nai, Bình Dương, Hưng Yên… thì các tỉnh mới giàu nhanh được.
6/ Nguồn vốn đầu tư cho hệ thống cảng biển nước sâu :
– Là không nhiều, chủ yếu cho Liên Chiểu và Trần Đề theo hình thức PPP, mất khoảng vài tỷ USD ;
– Nên bán vốn nhà nước tại Vinamilk, Sabeco, FPT, Mobifone….để có đủ tiền
Xây dựng hệ thống cảng biển nước sâu tại Miền Trung và ĐBSCL, đồng thời nhanh chóng hoàn chỉnh hệ thống đường cao tốc Bắc Nam . Làm được những việc này trong 5 năm nữa thì nền kinh tế VN sẽ ở 1 tầm cao mới.
