Ô tô con , xe máy là những mặt hàng thuộc Danh mục hạn chế nhập khẩu vì ảnh hưởng lớn đến việc phát triển giao thông công cộng, vì ngăn cản việc giải bài toán ùn tắc giao thông, đồng thời ảnh hưởng mạnh tới cán cân thanh toán ngoại tệ quốc gia, tuy nhiên trong những năm qua tình trạng nhập khẩu ô tô xe máy ngày càng gia tăng về số lượng & giá trị nhập khẩu, đáng chú ý là nhiều loại ô tô, xe máy xa xỉ được nhập tràn lan chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong kim ngạch nhập khẩu . Hàng năm, đất nước ta phải mất hàng tỷ đô la cho việc nhập khẩu này. Từ lâu Nhà nước đã có chủ trương hạn chế nhập khẩu các mặt hàng này nhưng trên thực tế tình trạng nhập khẩu các mặt hàng này ngày càng gia tăng, mà các Bộ ngành vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu nào để giải quyết, vì vậy Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam ( VAFI ) xin đề xuất các giải pháp sau :
1/ Bộ Tài chính cần nhanh chóng ban hành “ Phí được quyền mua ô tô, xe máy” :
1.1/ Vì sao cần ban hành Phí được quyền mua ô tô xe máy :
– Với các sắc thuế hiện hành như thuế giá trị gia tăng, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, nếu áp dụng hết khung thì cũng không thể ngăn chặn được tình trạng nhập khẩu ngày càng gia tăng, nhất là đối với các loại ô tô, xe máy đắt tiền xa xỉ vì nó chưa thấm vào đâu đối với những người có thu nhập khá và giàu ;
– Sử dụng công cụ “Phí được quyền mua ô tô xe máy” ở mức rất cao so với giá trị thị trường của ô tô xe máy như nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng thì chính phủ hoàn toàn kiểm soát được số lượng , cơ cấu phương tiện, giá trị nhập khẩu theo từng thời kỳ.
– Phí được quyền mua ô tô xe máy sẽ ngày càng gia tăng đi cùng với tốc độ cải thiện và phát triển giao thông công cộng ;
– Sử dụng các loại Phí được quyền mua ô tô xe máy sẽ phân loại được đối tượng chưa phải thu, đối tượng phải thu, đối tượng thu nhiều… và sẽ thu được 1 khoản tiền lớn dành cho phát triển giao thông, đồng thời cũng có tác dụng điều tiết thu nhập .
1.2/ Thiết kế chính sách Phí đối với việc mua xe máy mới nên theo hướng :
– Xe bình dân ( giá trị thấp nhất ) tương ứng với người có thu nhập thấp không thu phí ở khu vực nông thôn, các thành phố nhỏ ;
– Xe bình dân với đối tượng sử dụng ở các thành phố lớn thu phí ở mức độ thấp hoặc mức độ vừa phải để từng bước khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Trong giai đoạn đầu có lẽ nên thiết kế ở mức thấp hoặc chưa thu để không gây phản ứng nhiều và chính sách dễ ra đời hơn ;
– Với các loại xe đắt tiền (giá trị gấp từ 3lần trở lên so với xe bình dân), thu Phí bằng từ 2 lần giá trị xe trở lên, xe đắt tiền gấp 5 lần xe bình dân thì phí thu bằng 4 lần giá trị xe….
– Bằng phương pháp này, có thể gần như hoàn toàn ngăn chặn được việc sử dụng xe xa xỉ đắt tiền, có thể giảm ½ tổng giá trị nhập khẩu phụ tùng, linh kiện, xe nguyên chiếc .
1.3/ Thiết kế chính sách Phí đối với việc mua ô tô con :
– Sử dụng ô tô con hiện nay là quá nhiều nếu so với năng lực đáp ứng của giao thông công cộng, làm trầm trọng tình trạng ùn tắc ở các thành phố lớn và các trục giao thông quan trọng. Đồng thời việc sử dụng ô tô con cũng làm trầm trọng tình trạng nhập siêu. Tồn tại này cần phải nhanh chóng được giải quyết bằng những giải pháp hợp tình hợp lý để tất cả người dân đều đồng thuận .
– Áp dụng phí được quyền mua ô tô con cần áp dụng cho mọi đối tượng, trừ các loại xe bus, xe du lịch, xe tải, xe taxi phục vụ giao thông công cộng nhưng phải có biện pháp quản lý với đối tượng này để tránh lạm dụng chính sách .
– Phân chia mức phí theo giá trị thị trường của xe và bắt đầu tính từ loại xe bình dân.
– Mức phí khởi đầu sẽ bằng 100% giá trị thị trường của xe bình dân và được nâng lên mức lũy tiến theo nguyên tắc phí thu sẽ vượt từ 3 – 10 lần giá trị thị trường của các dòng xe xa xỉ.
– Bằng phương pháp này, VAFI tin rằng tình trạng nhập siêu phụ tùng, linh kiện, xe nguyên chiếc sẽ giảm đáng kể, hạn chế được phần nào tình trạng ùn tắc giao thông.
– Ngay từ bây giờ cần phải xác định nguyên tắc cơ bản : Nếu chúng ta không có những giải pháp cương quyết mạnh mẽ trong việc hạn chế sử dụng ô tô xe máy thì sẽ có ngày ( trong tương lai gần ) sẽ không có đường để đi mặc dù hàng năm ngân sách nhà nước bỏ ra hàng trăm ngàn tỷ để phát triển giao thông công cộng.
2/ Không cấp phép thành lập các nhà máy sản xuất, lắp ráp xe ô tô, xe máy
– Hiện nay đã có quá nhiều nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô xe máy , năng lực sản xuất quá dư thừa dẫn tới giá thành sản xuất cao;
– Tất cả các cơ sở sản xuất này đều không có khả năng nội địa hóa ( tỷ lệ nội địa hóa không vượt quá 50% nếu nói về mặt giá trị ).
– Vì rất nhiều lý do khác nhau, và từ kinh nghiệm thực tế hoạt động của ngành sản xuất ô tô, xe máy thì có thể khẳng định rằng nước ta không thể xây dựng được ngành công nghiệp sản xuất ô tô, xe máy ở mức độ tương đối hoàn chỉnh, đây là 1 thực tế không chỉ ở nước ta mà còn rất phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới .
– Việc ra đời và hoạt động của tất cả các cơ sở sản xuất ô tô xe máy từ trước tới nay đều vận dụng nguyên tắc “thuế thấp cho khu vực sản xuất trong nước” nhưng họ không thể có khả năng phát triển theo chiếu sâu ( tăng tỷ lệ nội địa hóa đáng kể ).
– Từ phân tích trên, VAFI đề nghị Chính phủ không cấp phép thành lập các nhà máy sản xuất ô tô, xe máy phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng trong nước.
