Vừa qua Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo nhà nước sẽ không đi bán bia , bán sữa … và phải bán cổ phần nhà nước theo giá cao nhất tuy nhiên trên thực tế Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC ) đã không làm như vậy khi triển khai kế hoạch bán cổ phần nhà nước tại Vinamilk ( VNM ) : SCIC chọn phương án loại bỏ nhiều nhà đầu tư lớn, nhà đầu tư chiến lược tham gia đấu giá bằng việc đưa ra phương án chỉ bán 20% cổ phần nhà nước tại Vinamilk ( tương ứng 9% vốn điều lệ ) . Đây là phương án hạn chế sức cầu, hạn chế sự cạnh tranh trong việc đấu giá, từ đó giá bán VNM sẽ rất thấp.
Theo thông báo của SCIC việc bán cổ phần nhà nước tại VNM chia thành nhiều đợt và đợt đầu chỉ bán bán 20% cổ phần nhà nước . VAFI khẳng định phương án này sẽ gây thất thu cho nhà nước khoảng 1 tỷ đô la nếu so sánh với cách thức bán 1 lần toàn bộ cổ phần nhà nước ( chiếm 45%/vốn điều lệ VNM ) . Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam ( VAFI ) phân tích các tiêu chí so sánh sau đây để khẳng định quan điểm trên :
| STT |
Tiêu chí đánh giá |
Phương án SCIC
Bán 45%/VĐL theo nhiều đợt. Đợt đầu bán 9%/VĐL |
Phương án VAFI
Bán 1 lần toàn bộ cổ phần nhà nước tại VNM |
| 1
2
3 |
Thu hút người mua
Mức độ cạnh tranh Giá trị doanh nghiệp Giá đấu dự kiến
Bán lần thứ hai
Ai có lợi Hệ quả
Có thể hoàn thành xây dựng đường cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2016- 2020 được hay không ?
Bộ GTVT trình đề án xây dựng gần 1400 km đường cao tốc Bắc Nam cần 230 ngàn tỷ ( hơn 10 tỷ đô la ) trong đó vốn ngân sách hỗ trợ gần 100 ngàn tỷ đồng ( 5 tỷ đô la ) nhưng Bộ Tài chính cho rằng khó thu xếp nguồn vốn ? Có đúng như vậy không ?
|
– Loại bỏ sự tham gia các nhà đầu tư lớn là các tập đoàn đa quốc gia chuyên kinh doanh sữa, thực phẩm vì khi mua 9%/VĐL thì họ chỉ là cổ đông thiểu số hay là cổ đông tài chính, họ có rất ít quyền về quản trị doanh nghiệp nên họ sẽ không quan tâm đến thương vụ này ;
– Có thể chỉ có nhà đầu tư chiến lược là F & N Dairy Investment Pte Ltd tham gia đấu giá vì họ đang nắm giữ 11%/ vốn điều lệ của Vinamilk. Mua được thêm 9%/VĐL họ sẽ có 20%/VĐL – Họ có cơ hội nắm được đủ lượng cổ phần để có thể phủ quyết những vấn đề quan trọng nhất về quản trị doanh nghiệp tại đại hội cổ đông. Phương án này vô tình có lợi cho cổ đông này vì dần dần F& N có thể dễ dàng trở thành cổ đông chi phối mà không mất nhiều chi phí . – Khi F& N đã nắm được tỷ trọng cổ phần phủ quyết thì sẽ làm e ngại sư tham gia của đối tác chiến lược khác . – Các nhà đầu tư tài chính hiện có mặt trên thị trường chứng khoán VN sẽ ít tham gia vì họ đã đầu tư vào VNM , đồng thời với qui mô thị trường VN còn nhỏ, hiện nhà đầu tư nước ngoài không khó mua cổ phiếu VNM ở số lượng không lớn và thực tế tỷ trọng nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài đã giảm xuống còn 48%. – Dự báo nhu cầu mua VNM đợt đầu không nhiều, cầu chỉ hơn cung 1 chút và giá thắng thầu chỉ tương đương hoặc nhỉnh hơn 1 chút so với giá đang giao dịch niêm yết . – Giá trị doanh nghiệp của VNM hiện nay là hơn 9 tỷ USD, nếu bán đợt đầu nhà nước thu về khoảng trên 800 triệu USD .
* Nếu lần bán thứ hai, SCIC cũng chỉ bán bớt lượng cổ phần tương ứng 9%/VĐL và các đợt tiếp theo cũng thế thì cũng chỉ có F&N và 1 số quỹ tham gia, lượng cầu không nhiều so với lượng cung và giá đầu thành công cũng chỉ tương đương với giá niêm yết. Nhà nước không thu được thêm tiền do ít có sự cạnh tranh về giá và tổng số tiền mà nhà nước thu được từ việc bán toàn bộ 45%/VĐL khoảng 4 tỷ đô la. Phương án bán này sẽ thu được ít hơn so với phương án bán ngay 1 lần là 1 tỷ đô la ;
* Nếu lần thứ hai, SCIC bán toàn bộ lượng cổ phần tương ứng 35%/VĐL thì phương án này sẽ không hẫn bằng phương án bán 45%/ VĐL vì : – Tỷ trọng 35% không hấp dẫn bằng tỷ trọng 45% vì nhà đầu tư mới chưa hẳn nắm được quyền quản trị doanh nghiệp ; Vì F& N đã nắm cổ phần phủ quyết ;
Lượng cổ phần nhà nước tại VNM bán làm nhiều đợt và có thể kéo dài vài năm, tất nhiên là SCIC có lợi vì lãi và cổ tức thu được từ VNM đóng góp lớn cho lợi nhuận SCIC. SCIC sẽ có cơ sở để hưởng chế độ lương thưởng cao; – Một vài cán bộ lãnh đạo của SCIC cũng có lợi vì được quản lý cổ phần VNM, vì duy trì được cơ chế xin cho ; – Nhưng hiệu ứng bán 9% VNM sẽ được nhân rộng và tiến trình cổ phần hóa DNNN sẽ diễn ra chậm chạp và nhà nước sẽ thất thu lớn ngân sách do ít thu hút được đông đảo các nhà đầu tư chiến lược tham gia ; – Chất lượng cổ đông thấp ;
Nếu cổ phần nhà nước tại VNM được bán nhiều lần, mỗi lần thu được khoảng 800 triệu đô la thì sẽ không làm được những việc lớn như xây dựng đường cao tốc Bắc nam hay xây dựng 1 đường cao tốc nội đô.
Nguồn vốn khổng lồ của nhà nước đang bị giam tại nhiều doanh nghiệp lớn kinh doanh hiệu quả như Vinamilk, Mobifone, Sabeco, Habeco, Viettel….trong khi hàng năm chúng ta phải trả lãi hàng tỷ đô la và nợ công ngày càng tăng cao ? Tại sao chúng ta không bán mạnh vốn nhà nước để tái cấu trúc nợ công và dùng nguồn tiền đó để phát triển hạ tầng ? |
– Thu hút nhiều nhà đầu tư chiến lược nước ngoài tham gia vì nếu mua trọn lô cổ phần tương đương 45%/VĐL nhà đầu tư mới sẽ nắm giữ được cổ phần chi phối của VNM, họ có quyền điều hành doanh nghiệp nhưng chưa phải quyền điều hành tuyệt đối vì số cổ đông còn lại dễ dàng phủ quyết tại đại hội cổ đông nếu cổ đông lớn đi ngược lại lợi ích của họ ;
– Các nhà đầu tư tài chính mới cũng tham gia đấu giá và như vậy lượng cầu tham gia có thể gấp nhiều lần so với PÁ của SCIC. – Để mua được toàn bộ lô cổ phần 45%/VĐL nhà đầu tư chiến lược phải bỏ giá cao hơn giá đang giao dịch niêm yết. Nếu giá không cạnh tranh thì có thể họ không mua được hoặc mua không trọn vẹn lô cổ phần đó, từ đó phương án M & A của họ chưa thành công và họ còn phải mất thêm nhiều tiền để mua lại cổ phần từ các nhà đầu tư khác trên thị trường . – Dự kiến giá đấu thành công không thấp hơn 25% so với giá niêm yết, tức là giá VNM được định giá khoảng trên 11,5 tỷ USD và nhà nước sẽ thu được hơn 5 tỷ USD
* Nhà đầu tư chiến lược không mặn mà tham gia, nếu có tham gia họ chỉ đóng vai trò là đầu tư tài chính ; – Không có sự cạnh tranh quyết liệt về giá vì không có sự tham gia của các nhà đầu tư lớn ;
* Nhà đầu tư chiến lược có thể tham gia nếu F& N không tham gia vào tiến trình đấu giá VNM , tuy nhiên nắm giữ tỷ trọng 35% không hấp dẫn bằng 45%, từ đó giá đấu thành công kém sức cạnh tranh và kết quả là nhà nước không thu được nhiều tiền như phương án bán 45%. Tuy nhiên cần lưu ý rằng công ty mẹ của F& N đã bày tỏ ý định mua cổ phần chi phối của VNM.
Nếu bán toàn bộ cổ phần chi phối nhà nước thì sẽ thu hút đông đảo nhà đầu tư chiến lược trong nước và ngoài nước tham gia ;
– Tăng cường sự tham gia của nhà đâù tư tổ chức trong cơ cấu cổ đông, đẩy nhanh tốc độ của tiến trình cổ phần hóa DNNN đang diễn ra chậm chạp
– Nhà nước thu thêm hàng chục tỷ đô la từ việc bán cổ phần. Chúng ta có thể nhân rộng phương thức bán này để dễ dàng tái cấu trúc nợ công, phát triển nhanh cơ sở hạ tầng của đất nước
Nếu Bộ Tài chính chỉ đạo SCIC bán toàn bộ lô cổ phần nhà nước chiếm 45%/vốn điều lệ VNM thì đầu năm 2017 ngân sách nhà nước có ngay 5 tỷ đô la và khoản này đủ để hoàn thành tuyến đường cao tốc Bắc Nam đến năm 2020. Phương án này không làm tăng nợ công .
Nếu nhà nước bán hết cổ phần tại Sabeco và Habeco thì cũng thu được 5 tỷ đô la nữa đủ để xây dựng 4 tuyến đường sắt nội đô tại Hà Nội Và TP Hồ Chí Minh.
Phương án bán cổ phần nhà nước tại Vinamilk của VAFI thu thêm được cho nhà nước 1 tỷ đô la so với phương án của SCIC. Phần tăng thêm 1 tỷ đô này đủ để xây dựng thêm 300 km đường cao tốc theo phương thức PPP. |
Từ sự phân tích trên , một lần nữa VAFI khẳng định rằng việc bán cổ phần nhà nước tại VNM theo cách của SCIC sẽ làm cho nhà nước thất thu 1 tỷ đô la, còn nếu bán toàn bộ cổ phần nhà nước tại VNM theo phương án do VAFI đề xuất chẳng những làm lợi cho nhà nước mà còn có ngay tiền tươi để xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đường cao tốc Bắc Nam . Nếu nhân rộng cách làm này trong việc bán cổ phần nhà nước tại nhiều doanh nghiệp lớn kinh doanh hiệu quả thì có thể giải được bài toán giảm trần nợ công, đồng thời có thêm nhiều nguồn vốn khổng lồ để phát triển cơ sở hạ tầng của đất nước .
