Vừa qua, một số nhà đầu tư nước ngoài ( không thành lập pháp nhân doanh nghiệp tại Việt nam ) có phản ánh với Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam ( VAFI ) về việc bị đóng thuế oan với mức thuế quá cao đối với việc chuyển nhượng chứng khoán tại các công ty cổ phần không đại chúng theo tinh thần công văn 12501/BTC – CST ngày 20/09/2010 của Bộ Tài chính , về việc này VAFI có ý kiến như sau :
1/ Mâu thuẫn trong công văn 12501 :
– Điểm 1 công văn 12501 có qui định “ Về việc phân biệt giữa chuyển nhượng chứng khoán và chuyển nhượng vốn đối với chuyển nhượng cổ phần trong công ty cổ phần :
+ Tổ chức cá nhân chuyển nhượng cổ phần trong các công ty đại chúng theo qui định của Luật Chứng khoán là chuyển nhượng chứng khoán, áp dụng qui định về thuế đối với chuyển nhượng chứng khoán .
+ Tổ chức, cá nhân chuyển nhượng cổ phần trong các công ty cổ phần không thuộc trường hợp nêu trên áp dụng qui định đối với hoạt động chuyển nhượng vốn .
+ Từ cách phân biệt như trên để qui định nhà đầu tư nước ngoài ( không thành lập doanh nghiệp ở VN ) đóng thuế chuyển nhượng vốn với dạng công ty không đại chúng với thuế suất là 25% , còn với công ty đại chúng là 0,1%/ doanh thu
– Theo VAFI, cách phân biệt như trên là không có cơ sở pháp lý, không có logic nếu theo tinh thần của Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán :
+ Điểm 1 Điều 6 Luật Chứng khoán đưa ra khái niệm về chứng khoán : “ Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản và phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử. Bao gồm các loại sau :
> Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ ;
> Quyền mua cổ phần, chứng quyền, quyền chọn mua, quyền chọn bán, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán .
+ Theo Điều 25 Luật chứng khoán, công ty đại chúng chỉ khác công ty không đại chúng ở số lượng cổ đông ( trên hoặc dưới 100 cổ đông ), còn về bản chất vẫn là công ty cổ phần . Khi nhà đầu tư thực hiện việc chuyển nhượng cổ phần tức là thực hiện việc chuyển nhượng chứng khoán ;
Còn về khái niệm “ chuyển nhượng vốn “ theo đúng nghĩa và thực tế hoạt động là việc chuyển nhượng vốn góp theo hợp đồng hợp tác đầu tư, theo liên doanh…chứ không thể diễn đạt trong chuyển nhượng cổ phần .
2/ Không thể áp dụng loại thuế suất 25% cho hoạt động chuyển nhượng chứng khoán đối với nhà đầu tư nước ngoài :
– Nhà đầu tư gián tiếp nước ngoài thường rất đa dạng về mô hình tổ chức và tính chất hoạt động, đa phần là huy động vốn ở nước ngoài và thành lập pháp nhân ở nước ngoài, có thể hoạt động thường xuyên và không thường xuyên ở VN, có thể hoạt động ở nhiều quốc gia và hoạt động đa dạng ở nhiều lĩnh vực, thông lệ quốc tế phổ biến để đánh thuế thu nhập đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán là dùng phương pháp thuế khoán tính trên tổng giá bán ( như hiện nay đang áp dụng là 0,1%/ tổng giá bán ) .
– Khi đặt vấn đề tính thuế chuyển nhượng với thuế suất 25% cho từng giao dịch thì làm sao có thể tính được toàn bộ chi phí : bao gồm chi phí chênh lệch tỷ giá đối với toàn bộ vốn đầu tư cho nhiều mã chứng khoán, chi phí hoạt động cho toàn bộ quỹ, chi phí trích lập dự phòng cho toàn bộ quỹ….
– Có những quỹ mạo hiểm chuyên đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân ở lĩnh vực công nghệ thông tin, có đến 90% vốn đầu tư của quỹ đang bị thua lỗ do tới 90% doanh nghiệp được đầu tư bị thua lỗ, không có lãi, đồng thời quỹ đầu tư này cũng bị thua lỗ về chênh lệch tỷ giá lớn, chỉ có vài doanh nghiệp đầu tư là có lãi. Nếu đặt vấn đề thu 25% thuế trên chênh lệch giá bán giá mua ( hầu như không tính được các loại chi phí khác ) thì làm sao đủ bù đắp cho tất cả các giao dịch thua lỗ ?
– Có những quỹ đầu tư nước ngoài ở VN có mục tiêu đầu tư vào các cổ phiếu niêm yết và chưa niêm niết, vào cổ phiếu của doanh nghiệp tư nhân ( không phải công ty đại chúng ), trong bối cảnh thị trường chứng khoán VN hiện nay, toàn bộ danh mục đầu tư vào cổ phiếu niêm yết đều thua lỗ, giả sử có vài doanh nghiệp chưa phải công ty công chúng có lãi và nhà đầu tư nước ngoài thực hiện việc bán cổ phần thì việc tính thuế suất 25% liệu có trang trải được tất cả các khỏan thua lỗ không ? Điều đó là không thể ?
Qua phân tích ở trên, để có thể thấy rằng qui định tính thuế cho nhà đầu tư nước ngoài theo công văn 12501 là bất hợp lý ở cả về mặt đạo lý lẫn phương diện pháp lý, rất mong Bộ Tài chính nhanh chóng tiếp thu sửa đổi. Thực tế đã có một số nhà đầu tư nước ngoài phải đóng thuế chuyển nhượng chứng khoán với thuế suất 25% ( từ chênh lệch giá bán và giá mua ), trong thời gian tới đây, khi nhiều quỹ đến thời hạn thoái vốn để đóng quỹ thì vấn đề này sẽ trở nên rắc rối và gây mất niềm tin lớn của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường vốn VN.
Một lần nữa rất mong Bộ Tài chính nhanh chóng sửa đổi công văn 12501 để nhanh chóng lấy lại niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài, từ đó có cơ sở kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào VN. Cũng xin lưu ý với Bộ Tài chính rằng, trong 2 năm qua, hầu như không có 1 qũy đầu tư mới nào vào VN, bản thân các công ty quản lý quỹ nước ngoài hoạt động lâu năm tại thị trường VN cũng không thể huy động được vốn, một trong những yếu tố đó là sự hay thay đổi về chính sách thuế đối với nhà đầu tư gián tiếp nước ngoài./.
